Diễn đàn “Trần Triều với thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trong xã hội đương đại” tại Quảng Ninh

Nhiều năm qua, tại hầu hết các không gian thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, cộng đồng luôn dành một tiểu không gian trang trọng để lập ban thờ Trần Triều, trong đó thể hiện tâm thức tôn vinh và phối thờ các nhân vật thuộc dòng dõi nhà Trần, triều đại có chiến công lẫy lừng nhất trong lịch sử giữ nước của dân tộc. Nhìn lại tiến trình lịch sử, Trần Hưng Đạo là Quốc công Tiết chế được cộng đồng tôn vinh, tri ân và phong Thánh, được gắn chặt với thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu thông qua hoạt động nghi lễ Hát văn – Hầu đồng ở hàng nghìn cơ sở thờ tự tại hầu khắp các tỉnh thành trên phạm vi cả nước. Hiện tượng văn hóa đặc sắc đó đã góp phần tô đắp thêm cho các giá trị và hệ giá trị văn hóa Việt Nam, cần được tìm hiểu để phát huy trong xã hội đương đại.

Ban tổ chức Diễn đàn khoa học.

Trong chục năm trở lại đây, cộng đồng và các nhà quản lý văn hóa các cấp đã và đang có nhận thức mới về tín ngưỡng thờ Mẫu nói chung và Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói riêng, đặc biệt là từ sau tháng 12 năm 2016 sau khi UNESCO xét duyệt ghi danh Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Cũng từ đây, việc quan tâm nghiên cứu di sản văn hóa độc đáo này đã thu hút trí tuệ và tâm thức của giới khoa học, chính quyền và đội ngũ quản lý văn hóa cũng như một bộ phận lớn cộng đồng dân chúng, tạo nên làn sóng phát triển khá mạnh của tín ngưỡng văn hóa mang tầm nhân loại này tại hàng chục tỉnh thành trên phạm vi cả nước.

Từ thực trạng đã và đang đặt ra, việc nhận thức một cách khoa học, đảm bảo được tính lý luận và thực tiễn về hiện trạng thờ Mẫu gắn với điện thờ Trần Triều tại các di tích văn hóa tín ngưỡng của người Việt nói riêng và cộng đồng quốc gia đa dân tộc Việt Nam nói chung trong điều kiện phát triển xã hội đương đại là cần thiết, góp phần làm sáng rõ thêm truyền thống tôn vinh danh nhân và bảo vệ, tôn tạo các giá trị, hệ giá trị văn hóa quốc gia trong cộng đồng quốc gia các dân tộc Việt Nam.

Trong điều kiện phát triển của xã hội hiện nay, diễn đàn văn hóa sẽ là hoạt động xã hội tích cực, một mặt nâng cao ý thức của cộng đồng đối với các anh hùng dân tộc, mặt khác góp phần bồi đắp ý thức và tình cảm đối với di sản văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc, khẳng định thêm các giá trị văn hóa Việt Nam trong điều kiện đương đại và hội nhập quốc tế.

Các đại biểu tham gia Diễn đàn khoa học.

Không chỉ mang giá trị sâu sắc về văn hóa, tín ngưỡng còn đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người và trong đời sống tinh thần của nhân dân. Là điểm tựa tinh thần cho con người khi gặp những vấn đề bế tắc trong cuộc sống, là hạt nhân của văn hóa làng/cộng đồng. Tôn giáo, tín ngưỡng, niềm tin tôn giáo có thể giúp cho con người bảo đảm an ninh tinh thần, cảm thấy yên tâm, thanh thản, được che chở, được bảo vệ. Đây chính là vai trò của tôn giáo, là điều mà tôn giáo có thể mang lại cho cuộc sống cũng như sức khỏe mọi người.

Phần tham luận của Diễn đàn bao gồm:

– Tham luận 1: Truyền thống tôn vinh danh nhân với tín ngưỡng thờ mẫu của người Việt (GS.TS. Bùi Quang Thanh – Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Phát triển Văn hóa Dân tộc).

– Tham luận 2: Việc tôn vinh các danh nhân Trần Triều trong những hoạt động bảo tồn di sản văn hóa tại tỉnh Quảng Ninh (GS.TS. Trương Quốc Bình – Nguyên Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Ủy viên Hội đồng Khoa học Viện Phát triển Văn hóa Dân tộc).

– Tham luận 3: Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng – Phát triển con người toàn diện – Góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc (Ông Vũ Việt Anh – Phó Chủ tịch Trung ương Hội Giáo dục Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Việt Nam).

– Tham luận 4: Hệ thống nhà Trần với tín ngưỡng thờ mẫu trong xã hội đương đại (NNUT Dương Thị Phương Đông – Chủ nhiệm CLB Đạo Mẫu tỉnh Hưng Yên, Phó trưởng Ban Phát triển Văn hóa Tín ngưỡng Tôn giáo, Viện Phát triển Văn hóa Dân tộc).

– Tham luận 5: Trải nghiệm nghi lễ Hát văn – Hầu đồng trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu (NNƯT Nguyễn Thị Kim Loan – Trưởng Ban Phát triển Văn hóa Tín ngưỡng Tôn giáo, Viện Phát triển Văn hóa Dân tộc).

– Tham luận 6: Nam Định – Trung tâm của tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ và đức thánh Trần (Nguyễn Văn Thư – Chủ tịch Hội những người bảo vệ và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu Nam Định).

Nhân Diễn đàn khoa học, lãnh đạo Viện Phát triển Văn hóa Dân tộc và Hội GDCSSKCĐ Việt Nam đã trao Giấy chứng nhận, Giấy khen và Bảng vàng vinh danh các nghệ nhân.

Ban tổ chức trao tặng Bảng vàng vinh danh cho các nghệ nhân.

Song song với Diễn đàn khoa học, Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Kim Loan và các thanh đồng đã biểu diễn một số tiết mục thực hành tín ngưỡng thờ mẫu.

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Kim Loan.