Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá Nam Định góp phần phát triển kinh tế – xã hội – các công trình văn hóa

Ảnh minh họa

Nằm ở trung tâm vùng nam đồng bằng sông Hồng, trong suốt quá trình hình thành và phát triển, Nam Định được xác định là vùng đất ngàn năm văn hiến, là nơi phát tích của vương triều Trần – một triều đại với những võ công, văn trị lừng danh trong lịch sử của dân tộc; là quê hương của nhiều nhà khoa bảng,nhiều nhà văn hóa lớn, nhiều giá trị tư tưởng đạo đức, giàu tính nhân văn được bảo tồn trên khắp các thôn, làng.

Nam Định cũng là tỉnh giàu có về di sản văn hóa; trên từng khu vực địa lý hành chính của tỉnh đều dày đặc những di sản văn hóa được thể hiện qua các công trình tôn giáo, tín ngưỡng như: đình, đền, chùa, miếu, lăng, phủ, từ đường…Theo số liệu kiểm kê, toàn tỉnh hiện có 1.354 di tích, trong đó có 02 di tích quốc gia đặc biệt, 87 di tích cấp quốc gia, 301 di tích cấp tỉnh và 964 di tích trong danh mục kiểm kê đã được UBND tỉnh phê duyệt. Ngoài ra Nam Định còn có hơn 400 nhà thờ Thiên Chúa giáo, và trên 3000 từ đường dòng họ trải đều ở các huyện, thành phố trong tỉnh vừa đa dạng về quy mô vừa độc đáo về kiểu dáng, kiến trúc cùng với hàng vạn tài liệu, hiện vật, thác bản văn bia có giá trị đang được bảo tồn, lưu giữ, tại Bảo tàng tỉnh với hơn 25.000 tài liệu, hiện vật trong đó có 04 nhóm Bảo vật quốc gia hiện đang trưng bày và bảo quản tại các khu di tích lịch sử – văn hóa, cách mạng trong tỉnh; gần 100 làng nghề với các ngành nghề truyền thống lâu đời trong đó có nhiều làng nghề nổi tiếng như đúc đồng Tống Xá, sơn mài Cát Đằng, chạm khắc gỗ La Xuyên, ươm tơ Cổ Chất, dệt Cự Trữ, cây cảnh Vị Khê…

Về di sản văn hóa phi vật thể cũng rất đa dạng, phong phú; toàn tỉnh có 01 Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đó là “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”, 09 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và hàng trăm lễ hội truyền thống cùng với nhiều loại hình nghệ thuật, diễn xướng dân gian như: hát Chèo, hát Chầu văn, hát Ca trù, nghệ thuật múa Rối nước, Rối cạn, Nhạc kèn, múa Rồng, múa Lân… Nói tới di sản văn hóa Nam Định không thể không nhắc đến ẩm thực mang nét văn hóa đặc trưng của người Thành Nam, đó là Phở bò Nam Định, bánh cuốn Làng Kênh, nem nắm Giao Thủy, kẹo lạc Sìu Châu, bánh nhãn Hải Hậu, gạo tám Xuân Đài, nước mắm Sa Châu…

Là một tỉnh giàu về di sản văn hoá, thể hiện ở nhiều bình diện khác nhau và có nhiều giá trị khác nhau qua từng thời kỳ lịch sử. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá ở Nam Định đang được đặt ra như một nhu cầu tất yếu trong đời sống của đại đa số các tầng lớp Nhân dân; bởi di sản văn hoá là tài sản vô cùng quý báu cả về vật chất và tinh thần, là một bộ phận của văn hoá dân tộc, góp phần tạo nên bản sắc, cốt cách dân tộc, là nguồn tiềm năng du lịch đặc biệt trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “ Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 (khóa XI) về “ Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Trong những năm qua, các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể từ tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, từng bước xây dựng văn hóa, con người Nam Định trong đó có việc thực hiện tốt bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển. Ngày 09/6/2016, Ban BCH Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 07-NQ/TU về “Xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội tỉnh Nam Định” đã xác định nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa là một nhiệm vụ trọng tâm, trong đó: tập trung xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình, đề án, quy hoạch nhằm tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa và các di sản văn hóa phi vật thể của Nam Định.

Với định hướng đó, trong những năm qua ngành Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã phối hợp với các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh tập trung khai thác, phát huy giá trị các di sản văn hóa để hình thành các sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng phục vụ du khách. Các khu di tích lịch sử văn hóa Đền Trần, Chùa Phổ Minh, Phủ Dầy, Đền Bảo Lộc, Chùa Cổ Lễ, Chùa Keo Hành Thiện; các làng nghề truyền thống như làng cây cảnh Vị Khê, làng nghề đúc đồng Tống Xá, chạm khắc gỗ La Xuyên… đã được quy hoạch thành điểm du lịch quốc gia, các điểm du lịch trọng điểm của tỉnh Nam Định trong quy hoạch tổng thể phát triển du lịch của cả nước và của tỉnh. Ngoài việc tuyên truyền quảng bá cho các sản phẩm du lịch văn hóa, ngành còn làm tốt công tác tham mưu cho lãnh đạo tỉnh, các bộ, ngành Trung ương đầu tư, tu bổ, tôn tạo, bảo tồn các di sản văn hóa. Ngành đã tiến hành kiểm kê các di sản văn hóa, lập hồ sơ đề nghị cấp Bằng di tích quốc gia đặc biệt đối với di tích lịch sử văn hóa Đền Trần – Chùa Phổ Minh, kiến trúc Chùa Keo Hành Thiện; công nhận 09 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” do tỉnh Nam Định đại diện xây dựng hồ sơ đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Các di sản văn hóa sau khi được công nhận luôn được đánh giá cao và được định hướng khai thác để phát triển trở thành các khu, điểm du lịch có ý nghĩa quốc gia và quốc tế, làm động lực cho sự phát triển du lịch, góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Trên tinh thần đổi mới, hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá đã có nhiều tác động tích cực đối với sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Một số di tích tiêu biểu của tỉnh như khu di tích đền Trần (thành phố Nam Định), đền Bảo Lộc (huyện Mỹ Lộc), quần thể di tích Phủ Dầy (huyện Vụ Bản), chùa Cổ Lễ (huyện Trực Ninh), chùa Keo Hành Thiện, Nhà lưu niệm Cố tổng Bí thư Trường Chinh (huyện Xuân Trường) đã và đang trở thành điểm thu hút khách du lịch, điểm thăm quan, nghiên cứu học tập của các tầng lớp nhân dân trên mọi miền đất nước. Cùng với hệ thống di sản văn hóa trải rộng trên địa bàn toàn tỉnh chính là nguồn lực to lớn cho công cuộc xây dựng và phát triển ở địa phương thông qua phát triển du lịch, hàng trăm lễ hội trên địa bàn tỉnh cũng được quản lý và tổ chức tốt đã góp phần quảng bá hình ảnh mảnh đất, con người Nam Định đến với các du khách trong và ngoài nước. Một số lễ hội có quy mô lớn, tiêu biểu trên địa bàn tỉnh như: Hội chợ Viềng Xuân (huyện Vụ Bản, Nam Trực, Nghĩa Hưng); Lễ Khai ấn đền Trần; Lễ hội Phủ Dầy…thu hút hàng vạn du khách đã tạo động lực cho phát triển du lịch mang lại nhiều lợi ích về thu nhập, việc làm và phát triển kinh tế – xã hội địa phương.

Di sản văn hóa có vai trò quan trọng trong đối với sự phát triển kinh tế – xã hội và cộng đồng, tạo động lực phát triển ngành du lịch nhờ vào sự gia tăng số lượng khách thăm quan, đem đến những lợi ích kinh tế và góp phần quảng bá hình ảnh của địa phương, của đất nước. Vì vậy việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết. Để công tác bảo tồn, phát huy giá trị Di sản văn hóa Nam Định đạt hiệu quả, trong thời gian tới cần thực hiện tốt một số nội dung sau:

1.  Tiếp tục tuyên truyền và triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” và Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 09/6/2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX về “Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội tỉnh Nam Định”; các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về di sản văn hoá…

2. Tiếp tục xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình, đề án trong công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hoá và các di sản văn hoá phi vật thể đã được ghi danh trong Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia, quốc tế. Triển khai thực hiện hiệu quả Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030 ” nhằm phát huy giá trị của Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong quá trình xây dựng đời sống văn hoá của người dân, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương.

3. Tập trung đầu tư bảo quản, tu bổ, phục hồi các di tích Quốc gia đặc biệt, di tích lịch sử văn hoá có giá trị tiêu biểu, phục vụ giáo dục truyền thống và phát triển kinh tế, gắn kết bảo tồn, phát huy di sản văn hoá với phát triển du lịch. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá trên địa bàn tỉnh Nam Định. Khuyến khích thu hút các nguồn lực xã hội hoá trong công tác trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử văn hoá trên địa bàn tỉnh.

4. Tiếp tục thực hiện tốt công tác quản lý, tổ chức tốt các lễ hội, góp phần giáo dục truyền thống và phát triển du lịch, quảng bá hình ảnh quê hương, con người Nam Định đến với du khách trong và ngoài nước.

5. Đổi mới, nâng cao hoạt động đãi ngộ, tôn vinh nghệ nhân; tạo điều kiện cho nghệ nhân tham gia truyền dạy, quảng bá di sản trong cộng đồng. Đồng thời tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý di sản văn hoá.

Có thể khẳng định rằng, di sản văn hóa là một nhân tố đắc lực, thực sự góp phần tạo nên bản sắc riêng của tỉnh Nam Định trong bối cảnh hội nhập. Khai thác văn hóa đúng cách góp phần tạo nên nhiều giá trị cho địa phương cả về vật chất và tinh thần. Vì vậy, việc gìn giữ, bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa là một trong những mục tiêu chính, góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh./.

Nguồn: Tuyên giáo Nam Định